Poetical and gnostic features of Seyid Yahya’s Persian works = Poėtičeskie i gnostičeskie čerty persidskich proizvedenij Sejida Jachʹi = Sejit Jachʹjanyң parsy tilindegi šyғarmalarynyң poėtikalyқ žәne gnostikalyқ erekšelikteri

The way that goes to Justice is elaborated in details in the creative work of Seyid Yahya Bakuvi, a great thinker of Azerbaijan, well-known as Piri-sani (the second great murshid (the one who shows the right way) of Khalvati tariqat. By his opinion the devotionals have found that path following the...

Full description

Saved in:  
Bibliographic Details
Subtitles:Poėtičeskie i gnostičeskie čerty persidskich proizvedenij Sejida Jachʹi
Sejit Jachʹjanyң parsy tilindegi šyғarmalarynyң poėtikalyқ žәne gnostikalyқ erekšelikteri
Main Author: Memmedli, N. (Author)
Format: Electronic Article
Language:English
Check availability: HBZ Gateway
Interlibrary Loan:Interlibrary Loan for the Fachinformationsdienste (Specialized Information Services in Germany)
Published: 2024
In: Chabaršy. Dintanu serijasy
Year: 2024, Volume: 39, Issue: 3, Pages: 100-108
Further subjects:B Chalvati tariқaty
B Sejid Jachʹja
B Keshfel-qulub
B Kešfelʹ-gulub
B tariқat
B tarikat
B Құdaj
B sekta Chalvati
B Kešfel-қulub
B Seyid Yahya
B Bog
B Khalvati sect
B God
B Sejit Jachʹja
Online Access: Volltext (kostenfrei)
Volltext (kostenfrei)
Description
Summary:The way that goes to Justice is elaborated in details in the creative work of Seyid Yahya Bakuvi, a great thinker of Azerbaijan, well-known as Piri-sani (the second great murshid (the one who shows the right way) of Khalvati tariqat. By his opinion the devotionals have found that path following the hadith "My relatives are like stars. You will find the right way if you follow any of them" and saints. Saints should bring a seed of tovhid in devotionals’ spirit up to perfection. Follower in his turn should fully entrust his/her passion and spirit to murshid and should obey his/her murshid like a dead person obeys the deceaseds-washer. In ‘Kashf ul-qulub’ Seyid Yahya reveals external and internal attributes of the stages of Mind, Heart, Spirit and Passion, classifies them into avam (ignoramous), khas and ekhasse-khass stages. He mentions that the prevalence of ‘Egle-khas’ stage is that it work for discovery and observation. Such mental observation helps to find way to secrets of Justice (God). Those who are on the stage of ‘Ekhasse-khas’ want to learn the science of Truth deeply and are the closest ones to Justice (God). Those who want to reach that stage should give up their material desires and willingly seek for discovery of Justice (God). According to Seyid Yahya it is impossible to reach Justice by mental imaginations and world sciences. The fire of love is needed on this path. Despite that Seyid Yahya uses poetic symbols and metaphors in his works he specifically reveals the main provisions of Khalvati tariqat. Laconism of his works, their clear stylistics shows that they were written for newly coming followers.
Putʹ, veduščij k spravedlivosti, podrobno razrabotan v tvorčestve Seida Jachʹi Bakuvi, velikogo myslitelja Azerbajdžana, izvestnogo kak Piri-sani (vtoroj velikij muršid (tot, kto ukazyvaet pravilʹnyj putʹ)) iz tarikata Chalvati. Po ego mneniju, verujuščie našli ėtot putʹ, sleduja chadisu "Moi rodstvenniki podobny zvezdam. Ty najdešʹ pravilʹnyj putʹ, esli posleduešʹ za ljubym iz nich" i svjatym. Svjatye dolžny dovesti semja very v duche verujuščego do soveršenstva. Posledovatelʹ, v svoju očeredʹ, dolžen polnostʹju doveritʹ svoju strastʹ i duch muršidu i dolžen povinovatʹsja svoemu muršidu, kak mertvyj čelovek povinuetsja pračke umeršich. V "Kašf ulʹ-kulub" Sejid Jachʹja raskryvaet vnešnie i vnutrennie priznaki stadij Uma, Serdca, Ducha i Strasti, klassificiruja ich na stadii avam (nevežestvennyj), chas i ėkchasse-chass. On upominaet, čto preobladanie stadii "Ėgle-chas" zaključaetsja v tom, čto ona sposobstvuet otkrytiju i nabljudeniju. Takoe myslennoe nabljudenie pomogaet najti putʹ k tajnam Spravedlivosti (Boga). Te, kto nachoditsja na stadii "Ėkchasse-chas", chotjat gluboko postičʹ nauku Istiny i nachodjatsja bliže vsech k Spravedlivosti (Bogu). Te, kto chočet dostičʹ ėtoj stadii, dolžny otkazatʹsja ot svoich materialʹnych želanij i dobrovolʹno stremitʹsja k otkrytiju Spravedlivosti (Boga). Soglasno Sejidu Jachʹe, nevozmožno dostičʹ Spravedlivosti s pomoščʹju umstvennych fantazij i mirovych nauk. Na ėtom puti neobchodim ogonʹ ljubvi. Nesmotrja na to, čto Sejid Jachʹja ispolʹzuet v svoich proizvedenijach poėtičeskie simvoly i metafory, on specialʹno raskryvaet osnovnye položenija chalvatskogo tarikata (napravlenija). Lakoničnostʹ ego rabot, ich četkaja stilistika svidetelʹstvujut o tom, čto oni byli napisany dlja vnovʹ prichodjaščich posledovatelej.
Путь, ведущий к справедливости, подробно разработан в творчестве Сеида Яхьи Бакуви, великого мыслителя Азербайджана, известного как Пири-сани (второй великий муршид (тот, кто указывает правильный путь)) из тариката Халвати. По его мнению, верующие нашли этот путь, следуя хадису "Мои родственники подобны звездам. Ты найдешь правильный путь, если последуешь за любым из них" и святым. Святые должны довести семя веры в духе верующего до совершенства. Последователь, в свою очередь, должен полностью доверить свою страсть и дух муршиду и должен повиноваться своему муршиду, как мертвый человек повинуется прачке умерших. В "Кашф уль-кулуб" Сейид Яхья раскрывает внешние и внутренние признаки стадий Ума, Сердца, Духа и Страсти, классифицируя их на стадии авам (невежественный), хас и экхассе-хасс. Он упоминает, что преобладание стадии "Эгле-хас" заключается в том, что она способствует открытию и наблюдению. Такое мысленное наблюдение помогает найти путь к тайнам Справедливости (Бога). Те, кто находится на стадии "Экхассе-хас", хотят глубоко постичь науку Истины и находятся ближе всех к Справедливости (Богу). Те, кто хочет достичь этой стадии, должны отказаться от своих материальных желаний и добровольно стремиться к открытию Справедливости (Бога). Согласно Сейиду Яхье, невозможно достичь Справедливости с помощью умственных фантазий и мировых наук. На этом пути необходим огонь любви. Несмотря на то, что Сейид Яхья использует в своих произведениях поэтические символы и метафоры, он специально раскрывает основные положения халватского тариката (направления). Лаконичность его работ, их четкая стилистика свидетельствуют о том, что они были написаны для вновь приходящих последователей.
Әdildikke nұsқajtyn žol Әzirbajžannyң ұly ojšyly, Chalvati tarikatynyң Piri-sani (ekinši ұly mүršid (dұrys žol kḟrsetetin) degen atpen tanymal Sejid Jachʹja Bakuvidiң šyғarmašylyғynda egžej-tegžejli bajandalғan. Onyң pikirinše, dindarlar "Meniң tuystarym žұldyzdar sijaқty. Solardyң қaj-қajsysyna da ilesseң, tura žoldy tabasyң" degen chadis negizinde әulie dәrežesine žetedi. Әulieler minәžattardyң ruchyndaғy tauchid tұқymyn kemeldikke žetkizui kerek. Izbasar ḟz kezeginde mүršidke ḟziniң nәpsi men ruchyn tolyқ tapsyryp, mүršidine mәjittiң ḟzin žuušysyna baғynғanyndaj baғynuy kerek. Sejit Jachʹja "Kašf ul-қulubynda" aқyl, žүrek, ruch žәne nәpsi kezeңderiniң syrtқy žәne iški belgilerin ašyp, olardy avam (nadan), chas žәne ekchasse-chas satylaryna žiktejdi. Ol "Ėgle-chas" kezeңiniң taraluy onyң ašu žәne baқylau үšin žұmys istejtinin ajtady. Mұndaj aқyl-oj baқylau Әdilettiң (Құdajdyң) құpijalaryna žol tabuғa kḟmektesedi. «Echasse-chas» sachnasynda žүrgender Chaқ ғylymyn tereң meңgergisi keledi žәne Әdildikke (Құdajғa) eң žaқyn žandar. Ol kezeңge žetemin degender materialdyқ құmarlyқtaryn tastap, әdiletti (Allany) ašuғa ұmtyluy kerek. Sejit Jachʹjanyң pikirinše, aқyl-oj қijaldarymen žәne dүnielik ғylymdarmen Әdiletke žetu mүmkin emes. Bұl žolda machabbat oty kerek. Sejit Jachʹja ḟz šyғarmalarynda poėtikalyқ nyšandar men metaforalardy pajdalanғanymen, Chalvati tarikatynyң negizgi ereželerin erekše ašyp kḟrsetedi. Onyң šyғarmalarynyң lakonizmi, ajқyn stilistikasy olardyң žaңadan kele žatқan izbasarlaryna arnalғanyn kḟrsetedi.
Әділдікке нұсқайтын жол Әзірбайжанның ұлы ойшылы, Халвати тарикатының Пири-сани (екінші ұлы мүршид (дұрыс жол көрсететін) деген атпен танымал Сейид Яхья Бакувидің шығармашылығында егжей-тегжейлі баяндалған. Оның пікірінше, діндарлар "Менің туыстарым жұлдыздар сияқты. Солардың қай-қайсысына да ілессең, тура жолды табасың" деген хадис негізінде әулие дәрежесіне жетеді. Әулиелер мінәжаттардың рухындағы таухид тұқымын кемелдікке жеткізуі керек. Ізбасар өз кезегінде мүршидке өзінің нәпсі мен рухын толық тапсырып, мүршидіне мәйіттің өзін жуушысына бағынғанындай бағынуы керек. Сейіт Яхья "Кашф ул-қулубында" ақыл, жүрек, рух және нәпсі кезеңдерінің сыртқы және ішкі белгілерін ашып, оларды авам (надан), хас және екхассе-хас сатыларына жіктейді. Ол "Эгле-хас" кезеңінің таралуы оның ашу және бақылау үшін жұмыс істейтінін айтады. Мұндай ақыл-ой бақылау Әділеттің (Құдайдың) құпияларына жол табуға көмектеседі. «Ехассе-хас» сахнасында жүргендер Хақ ғылымын терең меңгергісі келеді және Әділдікке (Құдайға) ең жақын жандар. Ол кезеңге жетемін дегендер материалдық құмарлықтарын тастап, әділетті (Алланы) ашуға ұмтылуы керек. Сейіт Яхьяның пікірінше, ақыл-ой қиялдарымен және дүниелік ғылымдармен Әділетке жету мүмкін емес. Бұл жолда махаббат оты керек. Сейіт Яхья өз шығармаларында поэтикалық нышандар мен метафораларды пайдаланғанымен, Халвати тарикатының негізгі ережелерін ерекше ашып көрсетеді. Оның шығармаларының лаконизмі, айқын стилистикасы олардың жаңадан келе жатқан ізбасарларына арналғанын көрсетеді.
ISSN:2521-6465
Contains:Enthalten in: Chabaršy. Dintanu serijasy
Persistent identifiers:DOI: 10.26577//EJRS.2024.v39.c3.r10