MEDRESELERDIҢ DAMU ĖVOLJUCIJASY ŽӘNE ҚAZAҚ DALASYNDAҒY MEDRESELER = The Evolution of Madrasah Development and Madrasahs in the Kazakh Steppe = Ėvoljucija razvitija medrese i medrese v Kazachskoj stepi
МЕДРЕСЕЛЕРДІҢ ДАМУ ЭВОЛЮЦИЯСЫ ЖӘНЕ ҚАЗАҚ ДАЛАСЫНДАҒЫ МЕДРЕСЕЛЕР = Эволюция развития медресе и медресе в Казахской степи
This article examines the historical evolution of madrasahs - authentic embodiments of the Muslim educational tradition that emerged in the 7th century - and their religio-cultural roles on the territory of Kazakhstan. The authors examine the influence of madrasas on the modern education system and...
| Subtitles: | The Evolution of Madrasah Development and Madrasahs in the Kazakh Steppe Ėvoljucija razvitija medrese i medrese v Kazachskoj stepi |
|---|---|
| Authors: | ; ; ; |
| Format: | Electronic Article |
| Language: | Kazakh |
| Check availability: | HBZ Gateway |
| Interlibrary Loan: | Interlibrary Loan for the Fachinformationsdienste (Specialized Information Services in Germany) |
| Published: |
2025
|
| In: |
Chabaršy. Dintanu serijasy
Year: 2025, Volume: 42, Issue: 2, Pages: 40-55 |
| Further subjects: | B
Islam
B Madrasah B Religious Education B Istorija B medrese B tarich B religija B religioznoe obrazovanie B Religion B Din B History B dini sauat ašu |
| Online Access: |
Volltext (kostenfrei) Volltext (kostenfrei) |
| Summary: | This article examines the historical evolution of madrasahs - authentic embodiments of the Muslim educational tradition that emerged in the 7th century - and their religio-cultural roles on the territory of Kazakhstan. The authors examine the influence of madrasas on the modern education system and their role in bridging traditional and contemporary learning. The study aims to clarify their contemporary religious and social significance by comprehensively describing the prerequisites for their appearance, their scientific and cultural contributions to medieval Islamic society, and their institutional transformation since independence. Methodologically, the research employs historical-comparative analysis, content analysis, and interpretation of archival sources. The findings provide a systematic overview of the stages at which Kazakhstani madrasahs developed their structural features, and curricular content, revealing their influence on the transformation of spiritual and cultural life; concrete examples demonstrate their rapid expansion in the south of the country and their contribution to the formation of the national intelligentsia. In the independence period, the revival of madrasahs with the support of the Spiritual Administration of Muslims of Kazakhstan, their elevation to college status, and the introduction of modern educational standards illustrate their role as integrating institutions that fuse tradition with innovation. The results expand the scope of research in Islamic studies, religious study, history, pedagogy, and cultural studies and offer practical guidance for improving religious-education policy. Bұl maқalada VII ғasyrda қalyptasқan mұsylmandyқ bilim beru dәstүriniң šynajy kḟrinisi bolғan medreselerdiң tarichi ėvoljucijasy men olardyң Қazaқstan aumaғyndaғy dini-mәdeni rḟlderi taldanady. Avtorlar medreselerdiң қazirgi zamanғy bilim beru žүjesindegi yқpaly men olardyң dәstүrli žәne zamanaui bilim beru arasyndaғy bajlanystyrušy rḟlin қarastyrady. Zertteu maқsaty - medreselerdiң pajda bolu alғyšarttaryn, ortaғasyrlyқ islam қoғamyna қosқan ғylymi-mәdeni үlesin žәne tәuelsizdik kezeңinen bergi institucionaldyқ transformacijasyn kešendi tүrde sipattau arқyly olardyң қazirgi dini-қoғamdyқ maңyzyn ajқyndau. Әdisnamalyқ tұrғydan tarichi-salystyrmaly taldau, kontent-taldau žәne archivtik derekterdi interpretacijalau әdisteri pajdalanyldy. Nәtiželer medreselerdiң қazaқ žerinde қalyptasқan kezeңderine, құrylymdyқ erekšelikterine žәne oқu mazmұnyna žүjeli šolu žasap, olardyң ruchani žәne mәdeni ḟmirdi tүrlendirudegi yқpalyn ašady; oңtүstik ḟңirlerdegi taralu қarқyny men ұlttyқ zijalylardy қalyptastyrudaғy үlesi naқty mysaldarmen dәleldendi. Tәuelsizdik žyldarynda Қazaқstan mұsylmandary dini basқarmasynyң қoldauymen medreselerdiң қajta žandanuy, kolledž mәrtebesine ie boluy žәne zamanaui bilim standarttaryn engizui olardyң dәstүr men innovacijany ұštastyratyn yқpaldastyrušy institutқa ajnalғanyn kḟrsetedi. Zertteu қorytyndylary islamtanu, dintanu, tarich, pedagogika žәne mәdeniettanu salalaryndaғy ғylymi izdenister ajasyn keңejtedi әri dini bilim beru sajasatyn žetildiruge praktikalyқ baғdar ұsynady. Бұл мақалада VII ғасырда қалыптасқан мұсылмандық білім беру дәстүрінің шынайы көрінісі болған медреселердің тарихи эволюциясы мен олардың Қазақстан аумағындағы діни-мәдени рөлдері талданады. Авторлар медреселердің қазіргі заманғы білім беру жүйесіндегі ықпалы мен олардың дәстүрлі және заманауи білім беру арасындағы байланыстырушы рөлін қарастырады. Зерттеу мақсаты - медреселердің пайда болу алғышарттарын, ортағасырлық ислам қоғамына қосқан ғылыми-мәдени үлесін және тәуелсіздік кезеңінен бергі институционалдық трансформациясын кешенді түрде сипаттау арқылы олардың қазіргі діни-қоғамдық маңызын айқындау. Әдіснамалық тұрғыдан тарихи-салыстырмалы талдау, контент-талдау және архивтік деректерді интерпретациялау әдістері пайдаланылды. Нәтижелер медреселердің қазақ жерінде қалыптасқан кезеңдеріне, құрылымдық ерекшеліктеріне және оқу мазмұнына жүйелі шолу жасап, олардың рухани және мәдени өмірді түрлендірудегі ықпалын ашады; оңтүстік өңірлердегі таралу қарқыны мен ұлттық зиялыларды қалыптастырудағы үлесі нақты мысалдармен дәлелденді. Тәуелсіздік жылдарында Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының қолдауымен медреселердің қайта жандануы, колледж мәртебесіне ие болуы және заманауи білім стандарттарын енгізуі олардың дәстүр мен инновацияны ұштастыратын ықпалдастырушы институтқа айналғанын көрсетеді. Зерттеу қорытындылары исламтану, дінтану, тарих, педагогика және мәдениеттану салаларындағы ғылыми ізденістер аясын кеңейтеді әрі діни білім беру саясатын жетілдіруге практикалық бағдар ұсынады. V statʹe analiziruetsja istoričeskaja ėvoljucija medrese - podlinnogo projavlenija musulʹmanskoj obrazovatelʹnoj tradicii, sformirovavšejsja v VII veke, - i ich religiozno-kulʹturnaja rolʹ na territorii Kazachstana. Avtory rassmatrivajut vlijanie medrese na sovremennuju sistemu obrazovanija i ich rolʹ v soedinenii tradicionnogo i sovremennogo obučenija. Celʹ issledovanija - vyjavitʹ sovremennuju religiozno-obščestvennuju značimostʹ medrese pute͏̈m vsestoronnego opisanija predposylok ich pojavlenija, naučno-kulʹturnogo vklada v srednevekovoe islamskoe obščestvo i institucionalʹnoj transformacii v postsovetskij period. Metodologičeski ispolʹzovany istoriko-sravnitelʹnyj analiz, kontent-analiz i interpretacija archivnych istočnikov. Rezulʹtaty dajut sistemnoe predstavlenie ob ėtapach formirovanija kazachstanskich medrese, ich strukturnych osobennostjach i učebnom soderžanii, raskryvaja vlijanie na preobrazovanie duchovnoj i kulʹturnoj žizni; konkretnye primery demonstrirujut dinamiku rasprostranenija na juge strany i vklad v formirovanie nacionalʹnoj intelligencii. V gody nezavisimosti vozroždenie medrese pri podderžke Duchovnogo upravlenija musulʹman Kazachstana, prisvoenie im statusa kolledžej i vnedrenie sovremennych obrazovatelʹnych standartov podtverždajut ich rolʹ integracionnych institutov, obʺedinjajuščich tradiciju i innovaciju. Vyvody rasširjajut issledovatelʹskoe pole islamovedenija, religiovedenija, istorij, pedagogiki i kulʹturologii i predlagajut praktičeskie orientiry dlja soveršenstvovanija politiki religioznogo obrazovanija. В статье анализируется историческая эволюция медресе - подлинного проявления мусульманской образовательной традиции, сформировавшейся в VII веке, - и их религиозно-культурная роль на территории Казахстана. Авторы рассматривают влияние медресе на современную систему образования и их роль в соединении традиционного и современного обучения. Цель исследования - выявить современную религиозно-общественную значимость медресе путём всестороннего описания предпосылок их появления, научно-культурного вклада в средневековое исламское общество и институциональной трансформации в постсоветский период. Методологически использованы историко-сравнительный анализ, контент-анализ и интерпретация архивных источников. Результаты дают системное представление об этапах формирования казахстанских медресе, их структурных особенностях и учебном содержании, раскрывая влияние на преобразование духовной и культурной жизни; конкретные примеры демонстрируют динамику распространения на юге страны и вклад в формирование национальной интеллигенции. В годы независимости возрождение медресе при поддержке Духовного управления мусульман Казахстана, присвоение им статуса колледжей и внедрение современных образовательных стандартов подтверждают их роль интеграционных институтов, объединяющих традицию и инновацию. Выводы расширяют исследовательское поле исламоведения, религиоведения, историй, педагогики и культурологии и предлагают практические ориентиры для совершенствования политики религиозного образования. |
|---|---|
| ISSN: | 2521-6465 |
| Contains: | Enthalten in: Chabaršy. Dintanu serijasy
|
| Persistent identifiers: | DOI: 10.26577//EJRS20254224 |
